نقد نوشته های کتاب «العقد الفرید» در مورد شیعه (1)

کتاب «العقد الفرید» نوشته ی «ابن عبد ربّه آندلسی» می باشد. این کتاب به معنی «سینه ریز بی مانند» می باشد که در مورد اخبار و حکایت و به صورت منظوم به زبان عربی نگاشته شده است.

 

علامه امینی «ابن عبد ربّه» را سبک مغز و پست دانسته و به دلیل موضع گیری های تند و دروغین وی در مورد شیعه او را دروغ پرداز و گناه آلود می داند.[1]

«ابن عبد ربّه» شاعر و ادیب بزرگ آندلس به شمار می رود و از دودمان بنی عبّاس می باشد ولی چون  جدّ چهارمش «سالم» در ولای امیر «هشام بن عبدالرحمن» دوّمین امیر سلسله ی امویان آندلس بود وی را مروانی و اموی می خوانند.

 

مجموعه‌های بزرگ ادب که پس از العقد الفرید پدید آمده‌اند، عموماً از این کتاب بهره فراوان برده‌اند. اما به موازات شهرت کم نظیر خود هموار، منتقدان سرسختی نیز داشته است. «قلفاظ» شاعر معاصر ابن عبد ربه  نامگذاری کتاب را به العقد الفرید (سینه ریز بی‌مانند) مورد ریشخند قرار می‌داد و آن را حبل التّوم (رشته سیر) می‌نامید.

 

«ابن عبد ربّه» در این کتاب بر خلاف نویسندگان ماقبل خود لقب «امیرالمومنین» را فقط برا حضرت علی(ع) به کار برده است ولی با این حال تهمت هایی را بر شیعه وارد کرده که مورد توجه علامه ی امینی قرار گرفته و علامه در کتاب شریف «الغدیر» به آن اشاره نموده است که در این نوشتار به آن اشاره می شود .

سخنان ابن عبد ربّه :

1-«شیعه» یهود این امّت است زیرا همانگونه که یهودیان از مسیحیان بی زارند شیعیان نیز از اسلام بی زارند و با آن دشمنی می ورزند.!»[2]

علامه امینی در پاسخ این گفتار «ابن عبد ربّه» می گوید :

خواننده چگونه می تواند این سخن دردناک و گزنده را بپذیرد در حالی که در قرآن مجید آمده است :

«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ»[3] ؛ «همانا کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند بهترین مخلوقات هستند.» از پیامبر(ص) در مورد این آیه وارد شده که فرمود : «هم أنت و شیعتُک»[4] ؛ «آنان(خیرالبریّة) تو شیعیانت هستید.»

 

و چگونه سخن «ابن عبد ربّه» در مورد شیعه پذیرفتنی است که پیامبر(ص) در روایتی به حضرت علی(ع) فرمود : «أنت و شیعتُک فی الجنّة»[5] ؛ «تو و شیعیانت در بهشت هستید.»

 

و نیز می فرماید : « اذا کان یوم القیامة دُعی الناس بأسمائهم و اسماء أمّهاتهم إلا هذا – یعنی علیّاً – و شیعته فإنّهم یُدعون بأسمائهم و اسماء آبائهم لصحّة ولادتهم»[6] ؛ «در روز قیامت مردم با نامهای خویش و نامهای مادرانشان خوانده می شوند مگر این مرد – یعنی علی – و شیعیانش که با نامهای خود و پدرانشان خوانده می شوند چرا که ولادتشان پاک و صحیح است.»

 

و نیز فرموده است : «یا علیُّ إنّ الله غفَر لک و لذریّتک و لوُلدک و لأهلک و شیعتک و محبّی شیعتک.»[7] ؛ «یا علی به راستی که خداوند تو و ذریّه تو و فرزندان و خانواده و شیعیان و دوستداران شیعیان تو را بخشیده است.»

 

و نیز فرموده است  : «إنّک ستقدم علی الله أنت و شیعتک راضین مرضیین.»[8] ؛ «(ای علی) تو به زودی بر خداوند وارد می شوی در حالیکه تو و شیعیانت از خدا راضی بوده و او نیز از شما راضی است.»

 

و فرموده است : «انت اول داخل الجنّة من امّتی و إنّ شیعتک علی منابر من نور مسرورون مبیضّة وجوههم حولی أشفع لهم فیکونون غداً فی الجنّة جیرانی»[9] ؛ «تو نخستین کسی هستی که به بهشت وارد می شوی و شیعیانت بر منبرهایی از نور قرار داشته و سپید رو در پیرامون من هستند آنان را شفاعت می کنم و فردای قیامت در بهشت همسایه ی من هستند.»

 

 و فرموده : «إنّ هذا – یعنی علیّاً – و شیعته هم الفائزون»[10] ؛ «همانا علی(ع) و شیعیانش در روز قیامت رستگارند.»

 

آنچه بیان شد مختصر پاسخی محکم به ادعایی دروغین از جانب صاحب «العقد الفرید» بود که سستی ادعای وی در مورد شیعه آشکار گردد.

 

تهیه و تنظیم : معصومی

 



[1] - برگزیده ی الغدیر ص 268.

[2] - العقدالفرید ج 1 ص 104.

[3] - سوره ی بیّنه آیه ی 7.

[4] - جامع البیان ج 6 ص 146.

[5] - تاریخ بغداد ج 12 ص 289.

[6] - مروج الذهب ج 4 ص 51.

[7] - الصواعق ص 96- 139- 140.

[8] - نهایه ی ابن اثیر ج 3 ص 276.

[9] - مجمع الزوائد ج 9 ص 131 – کفایة الطالب ص 135.

[10] - تذکرة السبط ص 31.