مدح امیرالمؤمنین(ع)

ای وجودی اوّل انشاء عالم یا علی

اصل عالم کلّ عالم بَدو[1] عالم یا علی

درج[2] کَنز[3] وحدت ایچره دُر مکنون[4] قدم

فطرت و خلقتده عالمدن مقدّم یا علی

ذاتی بالکلیّه جوهر[5] ، جسمی عین محض نور

بزم نور ، آئینه ی نور مجسّم یا علی

دون علم «مَن اَحاطَ کلِّ شیئٍ عِلمُه»

لَیسَ إلّا أنتَ اهلٌ علم اعلم یا علی

قلّت و کثرتده هم معلوم هم معلول سن

ماهیَ ماهیّتوندور سرّ مبهم یا علی

ذرّه ی نورندن اولموش چونکه مشتق آفتاب

آفتابون نوریدور تابان اعظم یا علی

نظم آلات تَکوّن[6] تاپدی سندن انتظام

بلکه نوروندن اولوب بالمرّه[7] منظم یا علی

چشمه ی فیض زلال عین[8] عِلمون عالمه

جاری مجرایه چون منبع زمزم یا علی

اصل بنیان قواعد کلّ عالم صرف و نحو

اولدی بئش کلمه بیانون چون مترجم یا علی

عالم ارواحیده علم لَدُنّی[9] مخزنی

نور پاکی «علَّم الإسماء» آدم یا علی

قمری(ره)[10]

 

 



[1] - بدو : ابتدا ، آغاز.

[2] - درج : مندرج – ثبت.

[3] - کنز : گنج.

[4] - مکنون : مخفی – پوشیده.

[5] - جوهر : حقیقت – آنچه قائم به ذات باشد – اصل و خلاصه ی چیزی.

[6] - تکون : به وجود آمدن هستی.

[7] - بالمرّه : یکباره.

[8] - چشمه.

[9] - علم لدنی در هیچ کتاب و رساله‌‌ای وجود ندارد بلکه در نزد خداوند تبارک و تعالی می‌‌باشد که به انبیاء و امامان معصوم برای اثبات نبوت و امامت خود داده و هیچ انسان معمولی نیست که دارای چنین علمی باشد. علم لدنّى علمى خاص نیست كه داراى موضوعى مخصوص و محمولى خاص باشد، بلكه این‌گونه علم به لحاظ استفاده آن از پیشگاه معلم الهى لدنّى نامیده مى‌شود و علمی است که خداوند بدون واسطه به بنده‌ای الهام می‌کند. علم لدنی‌، علم غیر اکتسابی است؛ یعنی در به دست آوردن آن نیازی به تحصیل و رفتن به مدرسه و استاد نیست‌.

این علم‌، مستقیما از جانب سرچشمه همه علوم‌؛ یعنی خداوند، به برخی از بندگان الهام می‌شود؛ چنان که در قرآن درباره حضرت خضر آمده است‌:

«فَوَجَدا عَبدًا مِن عِبادِنا ءاتَینـَه‌ُ رَحمَة‌ً مِن عِندِنا وعَلَّمنـَه‌ُ مِن لَدُنّا عِلمـاً»؛(کهف‌، 65) تا بنده‌ای از بندگان ما را یافتند که از جانب خود به او رحمتی عطا کرده و از نزد خود بدو دانشی آموخته بودیم‌.

گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد وکسی که ازتمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع وفرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدارظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می‌‌گردد

در علم لدنّى، هیچ واسطه‏اى میان متعلّم و معلّم نیست. «لدن»؛ یعنى، نزد و حضور. اگر علمى با وساطت، حاصل شود، علم لدنى نخواهد بود. اگر علمى از معلم صادر شود و به یك واسطه یا بیشتر، به شاگرد برسد؛ شاگرد آن علم را از «نزد» معلم فرا نگرفته است و به آن علم لدنى نمى‏گویند. اما اگر شاگرد از حضور خود معلم، علمى را فرا گرفت، آن علم را لدنى مى‏نامند. از آنجا كه «انسان كامل»، نخستین مخلوق است و هیچ واسطه‏اى میان او و حضرت حق وجود ندارد، از علم، لدنّى بهره‏مند خواهد بود و هیچ واسطه‏اى میان او و خداى سبحان در این تعلیم و تعلم وجود ندارد.

پیامبران الهی و ائمه‌(علیه السلام) از پیشتازان این علم بوده و پس از آنان برخی از اولیای الهی با ریاضت‌های شرعی و تهذیب و تزکیه نفس خود به این مقام رسیده‌اند.

گر چه علم لدنی در هیچ کتاب و مدرسه ای تدریس نمی شود ولی راه رسیدن آن بر هیچ انسانی بسته نمی باشد و کسی که از تمام گناهان دوری کند و واجبات الهی را انجام دهد و درتمام امور مطیع و فرمان بردار مطلق خداوند باشد به مقدار ظرفیت اش از علم لدنی بهره مند می‌‌گردد.

علم یاد شده منحصر به پیامبران(علیهم السلام) و امامان(علیهم السلام) نیست و برخی از دیگر اولیای الهی نیز آن را دریافت كرده اند مانند آصف بن برخیا یكی از كارگزاران حضرت سلیمان كه قرآن از او در سوره نمل یاد كرده است. رسیدن به این دانش نیازمند مرتبه بالایی از تقوا، اخلاص و تقرب الی الله است.

[10] - برای مشاهده ی متن کامل شعر به دیوان قمری(ره) و یا گنجینه ی گذشتگان جلد 1 رجوع فرمایید.